چگونه می‌توان از جمع شدن روغنهای اضافه در مخزن روغن پمپ اسلاری جلوگیری کرد؟

مقدمه

جلوگیری از جمع شدن روغن‌های اضافه در مخزن روغن پمپ اسلاری (Slurry Pump Oil Tank) یکی از موضوعات بسیار مهم در نگهداری و عملکرد بهینه این پمپ‌هاست. در واقع، تجمع روغن‌های اضافی یا آلوده نه تنها باعث کاهش راندمان پمپ می‌شود، بلکه می‌تواند منجر به افزایش دما، خرابی یاتاقان‌ها، نشت مکانیکی، خوردگی قطعات و کاهش طول عمر سیستم روانکاری گردد. در این پاسخ، علل تجمع روغن، اثرات آن و روش‌های مؤثر برای جلوگیری از آن را بررسی می‌کنیم.

🔹 ۱. دلایل اصلی جمع شدن روغن‌های اضافه در مخزن

۱-۱. بیش از حد پر کردن مخزن روغن

یکی از دلایل متداول تجمع روغن اضافی، افزودن بیش از حد روغن در هنگام سرویس یا تعمیرات است. در بسیاری از پمپ‌های اسلاری، سطح مطلوب روغن دقیقاً توسط خط نشانگر (Sight Glass یا Dipstick) تعیین شده است. اگر تکنسین بدون توجه به این مقدار، روغن بیشتری وارد کند، روغن اضافی در قسمت بالایی یا محفظه تهویه جمع می‌شود و به مرور در مخزن ته‌نشین می‌گردد.

۱-۲. نشتی داخلی از یاتاقان یا آب‌بند مکانیکی

در پمپ‌های اسلاری، سیستم روانکاری شامل یاتاقان‌ها و محفظه آب‌بندی شفت است. در صورت خرابی آب‌بند یا نشت از بخش‌های داخلی، روغن از ناحیه روانکاری به سمت محفظه جمع‌آوری جریان پیدا کرده و در کف یا گوشه‌های مخزن انباشته می‌شود.

۱-۳. اختلاط روغن با آب یا دوغاب

در صورت نفوذ آب یا ذرات دوغاب به سیستم روغن‌کاری، روغن آلوده شده و چگال‌تر می‌شود. این آلودگی موجب ته‌نشینی روغن سنگین‌تر در بخش پایینی مخزن می‌گردد که به مرور زمان باعث تجمع مواد غلیظ یا امولسیون می‌شود.

۱-۴. عملکرد نامناسب سیستم تهویه (Breather)

هر پمپ دارای سیستم تهویه برای کنترل فشار داخل مخزن روغن است. در صورت گرفتگی فیلتر هوا یا انسداد در مسیر تهویه، فشار مثبت در محفظه افزایش یافته و باعث بازگشت بخشی از بخارات روغن به داخل مخزن می‌شود که به صورت قطرات متراکم در ته مخزن جمع می‌شوند.

۱-۵. استفاده از نوع نامناسب روغن

روغن‌های با ویسکوزیته نامناسب یا ناسازگار با دمای محیط و شرایط کاری، به راحتی تبخیر، امولسیونه یا تجزیه می‌شوند. این مسئله منجر به تشکیل لایه‌های روغنی غلیظ و ته‌نشین در کف مخزن می‌گردد.

🔹 ۲. پیامدهای جمع شدن روغن اضافی

تجمع روغن‌های اضافی یا آلوده، اثرات مخربی بر عملکرد پمپ اسلاری دارد، از جمله:

• افزایش دمای سیستم روانکاری: روغن اضافی یا آلوده باعث گردش ناکامل حرارتی و افزایش اصطکاک در یاتاقان‌ها می‌شود.
• افزایش فشار داخلی: در صورت پر شدن بیش از حد، بخارات روغن می‌توانند به داخل آب‌بند نفوذ کرده و موجب نشتی شوند.
• کاهش راندمان پمپ: اصطکاک زیاد و تغییر در گرانروی روغن منجر به افزایش توان مصرفی موتور می‌شود.
• خرابی زودرس یاتاقان‌ها: تجمع روغن آلوده باعث ته‌نشینی ذرات ساینده و سایش سطح یاتاقان‌ها می‌شود.
• خطر آتش‌سوزی یا نشت: در پمپ‌های بزرگ صنعتی، سرریز روغن می‌تواند خطرناک باشد و نیازمند تخلیه ایمن است.

🔹 ۳. روش‌های جلوگیری از تجمع روغن اضافی

۳-۱. تنظیم دقیق سطح روغن

اولین و مهم‌ترین اقدام، کنترل منظم سطح روغن در بازه‌های زمانی مشخص است. باید همیشه سطح روغن بین دو علامت “MIN” و “MAX” در شیشه نشانگر باشد. استفاده از شیشه‌های شفاف با درجه‌بندی واضح و حسگر سطح (Level Sensor) به کاهش خطای انسانی کمک می‌کند.

🔸 نکته فنی: در پمپ‌های بزرگ‌تر، بهتر است هنگام توقف پمپ سطح روغن بررسی شود، زیرا در زمان کارکرد، بخشی از روغن در یاتاقان‌ها پخش می‌شود و ممکن است سطح ظاهری پایین‌تر از حد واقعی دیده شود.

۳-۲. استفاده از سیستم تخلیه خودکار (Oil Drain System)

می‌توان از شیرهای تخلیه خودکار یا فیلتر جداکننده روغن از آب در کف مخزن استفاده کرد. این سیستم‌ها روغن‌های ته‌نشین یا آلوده را در فواصل زمانی تنظیم‌شده تخلیه کرده و از تجمع آن‌ها جلوگیری می‌کنند.

در پمپ‌های اسلاری معدن و صنایع سنگین، نصب شیر توپی ضد نشت (Ball Valve) با فیلتر مغناطیسی نیز توصیه می‌شود تا ذرات فلزی احتمالی جمع‌آوری شوند.

۳-۳. بهبود تهویه و فیلتر هوا

فیلتر تهویه باید تمیز و خشک نگه داشته شود تا فشار داخلی سیستم در تعادل بماند. در صورت انسداد، بخارات روغن به داخل سیستم بازمی‌گردند و باعث افزایش غلظت روغن در مخزن می‌شوند. تعویض دوره‌ای فیلترها (معمولاً هر ۳ تا ۶ ماه) توصیه می‌شود.

۳-۴. انتخاب صحیح نوع روغن

انتخاب روغن باید با توجه به دما، سرعت دوران شفت، فشار سیستم و نوع دوغاب منتقل‌شده انجام گیرد. روغن‌های معدنی با افزودنی ضد اکسیداسیون و ضد خوردگی بهترین گزینه برای پمپ‌های اسلاری هستند. در محیط‌های مرطوب یا دارای ذرات سیلیسی، استفاده از روغن‌های با پایه سنتتیک و ویسکوزیته پایدار مفید است.

۳-۵. پایش مداوم کیفیت روغن

نمونه‌گیری منظم از روغن مخزن برای آزمایش ویسکوزیته، آلودگی، وجود آب و ذرات فلزی از اهمیت بالایی برخوردار است. این کار به شناسایی زودهنگام نشتی‌ها یا خرابی یاتاقان‌ها کمک می‌کند. در صورت مشاهده آلودگی، باید روغن تخلیه و فیلترها تعویض شوند.

۳-۶. جداسازی مؤثر آب و روغن

برای جلوگیری از اختلاط آب و روغن، استفاده از سیستم جداکننده گریز از مرکز (Centrifugal Oil Separator) یا شیر تخلیه ته‌نشینی آب در کف مخزن توصیه می‌شود. این سیستم‌ها به‌ویژه در محیط‌هایی که پمپ در تماس با دوغاب آبی است، بسیار مؤثرند.

۳-۷. طراحی مناسب مسیر برگشت روغن

در پمپ‌هایی که سیستم گردش روغن دارند، طراحی اشتباه مسیر برگشت ممکن است باعث تجمع روغن در یک نقطه شود. مسیر باید طوری طراحی شود که روغن پس از عبور از یاتاقان‌ها، با زاویه مناسب و سرعت یکنواخت به مخزن بازگردد تا از پدیده‌ی “Pooling” جلوگیری شود.

۳-۸. تمیزکاری و سرویس دوره‌ای مخزن

حداقل هر ۶ ماه یک بار باید مخزن روغن بازبینی و از هرگونه لایه‌ چربی، امولسیون، رسوب یا ذرات فلزی پاکسازی شود. در زمان تمیزکاری بهتر است از حلال‌های مخصوص چربی‌زدایی صنعتی (De-greaser) استفاده شود تا آلودگی‌ها کاملاً حذف شوند.

🔹 ۴. آموزش و دستورالعمل‌های نگهداری

بسیاری از مشکلات ناشی از تجمع روغن اضافی، به دلیل عدم آگاهی اپراتور یا بی‌توجهی در سرویس‌های روزانه رخ می‌دهد. بنابراین، اقدامات زیر ضروری است:

1. آموزش پرسنل نگهداری در مورد سطح مجاز روغن و نحوه بازرسی آن.
2. استفاده از چک‌لیست‌های سرویس روزانه شامل بررسی سطح، فشار، دما و نشتی.
3. ثبت سوابق روانکاری در دفترچه پمپ برای تحلیل روند مصرف روغن.
4. اطمینان از استفاده از روغن با برند معتبر و تاریخ تولید جدید.

🔹 ۵. نتیجه‌گیری

برای جلوگیری از جمع شدن روغن‌های اضافه در مخزن روغن پمپ اسلاری، باید به سه اصل کلیدی توجه داشت:

1. پایش و کنترل سطح و کیفیت روغن
2. تهویه و طراحی مناسب سیستم روغن‌کاری
3. اجرای دقیق برنامه نگهداری و سرویس دوره‌ای

با رعایت این موارد، می‌توان از مشکلاتی مانند افزایش حرارت، خرابی یاتاقان، نشتی، آلودگی و کاهش راندمان جلوگیری کرد. نتیجه نهایی، افزایش عمر مفید پمپ اسلاری و کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری خواهد بود.

برای کسب اطلاعات بیشتر و یا ثبت سفارش می توانید با ما در تماس باشید.